Twórcy pięcioczynnikowego modelu osobowości
Paul Costa i Robert McRae
Zakres psychologii osobowości
Integracyjne modele osobowości
Pięcioczynnikowy model osobowości
Pięcioczynnikowy model osobowości, popularnie nazywany modelem Wielkiej Piątki, wywodzi się z integracyjnych modeli osobowości. Wielka Piątka opracowana została na podstawie koncepcji natury ludzkiej. Pięcioczynnikowy model osobowości przewiduje istnienie pięciu wymiarów osobowości, na bazie których ukształtowana jest osobowość człowieka.
-
Ekstrawersja - introwersja
czynnik interakcji społecznych, kontaktów międzyludzkich, aktywności oraz skłonności do przeżywania pozytywnych emocji -
Neurotyczność - zrównoważenie emocjonalne
czynnik skłonności do przeżywania silnych emocji i braku odporności na stres psychologiczny -
Otwartość na doświadczenia - zdystansowanie wobec doświadczeń
czynnik ciekawości poznawczej i poszukiwania doznań, pozytywnego wartościowania nowości -
Ugodowość - antagonizm
czynnik stosunku do świata społecznego, opisujący pozytywne bądź negatywne nastawienie do ludzi -
Sumienność - nieukierunkowanie
czynnik wyrażający stopień zmotywowania, zaangażowania i wytrwałości w realizacji celów
Koncepcja natury ludzkiej
Pięcioczynnikowa teoria osobowości zbudowana została na podstawie czterech założeń o ludzkiej naturze. Koncepcja natury ludzkiej zakłada, że ludzie są poznawalni, racjonalni, zróżnicowani oraz ich aktywność jest intencjonalna.
Kluczowe pojęcia
ekstrawersja, neurotyczność, otwartość na doświadczenia, sumienność, ugodowość, Wielka Piątka,
Bibliografia
Doliński, D., Strelau, J. (2008). Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 1. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne