Bartosz Stolarki
Opracowanie treści
Nina Wilk
Opracowanie merytoryczne
Pamięć naocznych świadków
Zeznania naocznych świadków to ważne dowody w postępowaniach karnych. Psychologia wykazała, że świadkowe wydarzeń często mogą się mylić. Istnieje kilka czynników decydujących o poprawności zapamiętanych zdarzeń.
- Pierwszym z nich jest stan emocjonalny świadka zdarzenia, który może powodować wybiórcze zapamiętywanie informacji. W tym przypadku może pojawić się efekt lampy błyskowej, czyli doskonałego zapamiętania tylko niektórych elementów sytuacji z pominięciem innych szczegółów zdarzenia.
- Drugi czynnik mówi o tym, że gorzej zapamiętujemy źródło pozyskanej informacji niż samą informację. Co wiąże się z efektem dezinformacji. Polega on na modyfikacji wspomnień pod wpływem zewnętrznej sugestii. W konsekwencji świadek może pomylić to, co widział w rzeczywistości z tym, co zostało mu zasugerowane, że widział. Co ważne, sugestie te mogą płynąć od osoby prowadzącej przesłuchanie. Im częściej pojawia się fałszywa informacja, tym osoba przesłuchiwana z większym prawdopodobieństwem uzna ją za prawdziwą i włączy do swojego zeznania.
Fałszywe wspomnienia
Fałszywe wspomnienia to inaczej włączanie błędnych informacji do pamięci. Dotyczy ono różnych rodzajów pamięci i sytuacji. Istnieje kilka wyjaśnień tego zjawiska. Jedno wskazuje, że nasza uwaga ulega zmniejszeniu, co zaburza możliwość rozróżniania źródeł aktywacji. Drugie odnosi się do pamięci autobiograficznej. Opis wydarzeń pewnej osoby może być rozbieżny z opisami tych samych zdarzeń, opowiadanych przez bliskich tej osoby. Uznanie fałszywych wspomnień za prawdziwe jest bardziej prawdopodobne w sytuacji, gdy nieprawdziwe zdarzenie jest zgodne z naszą wiedzą i istniejącymi schematami poznawczymi. Inne czynniki sprzyjające powstawaniu fałszywych wspomnień to:
- błędne monitorowanie źródeł informacji
- bogactwo szczegółów fałszywego zdarzenia
- wielokrotne rekonstruowanie przebiegu fałszywego wydarzenia
- większy odstęp czasu od wprowadzenia fałszywej informacji do jej wydobycia
- szczególnego rodzaju nastawienie wzmożonego poczucia zdolności percepcyjno-poznawczych
Bibliografia
Maruszewski, T. (2017). Psychologia poznania. Umysł i świat. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne