Antonina Mądzik
Opracowanie treści
Julia Odelga
Opracowanie merytoryczne
Rozumowanie
Rozumowanie to formułowanie wniosków na podstawie przesłanek. Wyróżniamy następujące typy rozumowania
- Rozumowanie dedukcyjne, czyli wyciąganie wniosków z przesłanek z wykorzystaniem formalnych reguł logiki. Na przykład jeśli osoba A ma więcej cukierków niż osoba B, a osoba B ma więcej cukierków niż osoba C, to logicznym jest założyć, że osoba A ma więcej cukierków niż osoba C. Rozumowanie dedukcyjne nie prowadzi do uzyskania nowej wiedzy, a jedynie na wydobyciu i zwerbalizowaniu wiedzy już zawartej w przesłankach
- Rozumowanie indukcyjne polega na wprowadzaniu nowych twierdzeń lub hipotez i stawianiu wniosków, na podstawie ograniczonej liczby przesłanek, zebranych najczęściej drogą obserwacji. Ma prowadzić do sformułowania i wykrycia pewnych ogólnych prawidłowości, będących przedmiotem twierdzenia.
Rozumowanie sylogiczne
Rozumowanie sylogiczne, to schemat wnioskowania dedukcyjnego, w którym wniosek wyciąga się na podstawie dwóch przesłanek. Przesłanki zawierają wspólny element (termin środkowy) oraz dwa oddzielne elementy, które oba zawierają się we wniosku.
Sylogizm to dwie przesłanki i wniosek. Pierwsza przesłanka zawiera predykat – czyli wyrażenie opisujące jakąś właściwość podmiotu.
Druga przesłanka zawiera wypowiedź o podmiocie.
Obie przesłanki zawierają element nazwany ogniwem pośrednim, pozwalającym na ustalenia relacji między predykatem a podmiotem. To właśnie jego szukamy w rozumowaniu sylogicznym.
Przykład
Każdy człowiek jest śmiertelny (przesłanka pierwsza; predykat). A jest człowiekiem (przesłanka druga). Więc A jest śmiertelna (wniosek).
Bibliografia
Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B., Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN