Antonina Mądzik
Opracowanie treści
Julia Odelga
Opracowanie merytoryczne
Teoria myślenia Berlyne
Teoria myślenia Berlyne wywodzi się z neobehawioryzmu i zakłada, że myślenie jest łańcuchem operacji symbolicznych na poziomie ogniwo – operacja, gdzie ogniwem nazywamy obecny stan wiedzy człowieka, natomiast operacja to przekształcenie tego stanu (n) w stan (N+1). Operacja kluczowa stanowi warunek osiągnięcia celu.
Przykład
Łańcuch operacji
Przykład
Teraz kiedy już wiesz, że nie masz jajek możesz albo zdecydować się zjeść coś innego, albo pojechać do sklepu i kupić brakujące składniki. Pojawiają się dwie opcje (rozgałęzienie).
Aspekt reaktywny i bodźcowy
Każde ogniwo myślenia ma swój aspekt reaktywny i aspekt bodźcowy – czyli może być wywołane przez bodziec zewnętrzny lub bodziec symboliczny, który końcowo prowadzi do wyzwolenia jakiejś reakcji. Reakcja ma charakter symboliczny, jeśli wywołuje ona następne ogniwo pośredniczące – reakcjami symbolicznymi będą na przykład mowa, gesty i czynności obrzędowe. Bodziec symboliczny jest zastępczy względem bodźca zewnętrznego – wywołuje konkretną reakcję, mimo, że nie jest fizycznie obecny.
Przykład
Ogniwo przedstawionej operacji z jajkami na chlebie zostało wywołane przez bodziec zewnętrzny – głód.
Berlyne twierdził, że istnieje możliwość by uruchomić wiele reakcji symbolicznych w jednej sytuacji bodźcowej. O tym, która z nich zostanie wywołana jako pierwsza miała decydować tzw. hierarchia rodziny nawyków – zbiór łańcuchów zachowań symbolicznych, uporządkowanych w kolejności odpowiadającej prawdopodobieństwu odpowiedzi na określony bodziec
Typy myślenia wg teorii Berlyne
Berlyne wyróżnił także cztery typy myślenia:
- Myślenie typu S, które występuje gdy reakcje nawykowe, uruchamiane automatycznie w danej kategorii sytuacji, w wyniku myślenia przenoszone są na inną kategorię sytuacji.Podobne do myślenia reproduktywnego, czyli stosowania uprzednio zdobytej wiedzy i poznanych metod rozwiązywania problemów w nowych sytuacjach.
- Myślenie typu R, które ma miejsce kiedy osoba wykonuje reakcję, lub sekwencję reakcji, której nigdy wcześniej nie wykonywał, i której nie wykonałby gdyby nie proces myślenia. Podobne jest do myślenia produktywnego, odznaczającego się tym, iż w jego toku powstają nowe treści intelektualne.
- Myślenie autystyczne charakterystyczne dla stanu relaksacji i nie nastawiona na osiągnięcie konkretnego celu, polega w swojej istocie na tworzeniu luźnych skojarzeń i spekulacji oderwanych od rzeczywistości (fantazjowanie). Pełni istotną funkcję, bowiem pozwala zastępczo zaspokajać potrzeby, które chwilowo są niemożliwe do zaspokojenia w rzeczywistości i, w odpowiednich warunkach, stanowi podstawę twórczości.
-
Myślenie realistyczne jest ukierunkowane na osiągnięcie konkretnego celu np. rozwiązania jakiegoś problemu i uwzględnia w swoim toku ograniczenia nałożone przez rzeczywistość
Myślenie krytyczne jest rodzajem myślenia realistycznego, ukierunkowanym na konkretny cel, którym jest ewaluacja, czyli ocenianie. Jego celem jest zwiększenie prawdopodobieństwa uzyskania pożądanego wyniku. Wymaga umiejętności testowania hipotez, zdolności do oceny prawdopodobieństwa i działania w warunkach niepewności
Bibliografia