Teorie rozwoju języka

Jagoda Humeniuk
Opracowanie treści

Aneta Peichert
Opracowanie merytoryczne

Behawiorystyczna koncepcja rozwoju języka

Behawiorystyczna koncepcja rozwoju języka Skinnera zakłada, że dzieci uczą się języka poprzez warunkowanie instrumentalne. W przypadku języka, wzmacnianie zachowań werbalnych dokonuje się poprzez nagradzanie, czyli pochwałę rodzica, akceptację lub inne formy pozytywnego wzmocnienia. Na przykład, gdy dziecko wypowiada słowo “ma”, a matka reaguje na to pozytywnie, poprawiając je na “mama”;, to wzmacnia zachowanie werbalne dziecka. Skinner traktuje reakcje werbalne jako “operanty”, które stają się częścią repertuaru dziecka poprzez wspomniane nagradzanie i powtarzanie.

Poznawczo-rozwojowe modele języka

Poznawczo-rozwojowe modele języka wskazują, że opanowanie języka jest możliwe tylko wtedy, gdy jest włączone do mapy pojęć poznawczych dziecka. Zwolennicy Piageta próbują powiązać postępy sensomotoryki i przedoperacyjnych zdolności z opanowywaniem języka.

Teoria psycholingwistyczna (etologiczna)

Teoria psycholingwistyczna (etologiczna) zapoczątkowana przez Chomsky’ego, podkreśla odrębność mechanizmów wrodzonych i procesów poznawczych. Chomsky i inni psycholingwiści wyjaśniają rozwój językowy poprzez ewolucyjne aspekty, koncentrując się na strukturach wrodzonych i biologicznych mechanizmach nabywania języka. Krytyka wobec modelu warunkowania i uczenia się języka podkreśla, że nabywanie języka musi mieć podłoże genetyczne, gdyż dziecko uczy się go szybko i łatwo, nie poprzez powolne warunkowanie. Dziecko potrafi używać form i tworzyć zdania, których wcześniej nie słyszało, co wyklucza proste naśladowanie dorosłych.

Według Chomsky’ego język posiada dwie struktury: powierzchniową i głęboką. Struktura powierzchniowa różni się między językami, podczas gdy głęboka jest uniwersalna. Podstawą nabywania języka jest wrodzony mechanizm nauki języka (LAD), który przekształca powierzchniową strukturę języka na wewnętrzne, głębokie struktury.

Podejście wyprowadzone z teorii uczenia się

Podejście wyprowadzone z teorii uczenia siękoncentruje się na roli środowiska społecznego w nabywaniu języka. Zgodnie z tą koncepcją, ludzie w otoczeniu dziecka dostarczają mu doświadczeń lingwistycznych, które są niezbędne do opanowania języka. Przykłady takich doświadczeń obejmują prosty i gramatycznie poprawny język, który stosowany jest w komunikacji z niemowlętami, różnorodne formy modelowania, które dostarczają podstawowego systemu reguł językowych oraz informacje zwrotne i instrukcje, które pomagają kształtować rozwijające się umiejętności językowe dziecka.

Teorie funkcjonalistyczne

Teorie funkcjonalistyczne podkreślają, że główną motywacją dziecka do opanowania języka jest potrzeba komunikowania swoich myśli i chęć bycia zrozumianym przez otoczenie. W tym podejściu, sens języka nie wynika jedynie ze struktury lingwistycznej, ale jest wyprowadzany z konkretnych wypowiedzi. Proces uczenia się języka jest głównie kształtowany przez interakcje społeczne, a nie przez wrodzone pojęcia poznawcze. System wsparcia językowego (LASS), opisany przez Brunera, odgrywa istotną rolę w tym procesie, zapewniając dziecku pomoc w nauce języka poprzez różnorodne aktywności, takie jak gry, zabawy i piosenki.

Bibliografia

Schaffer, D.R., Kipp, K. (2015) Psychologia rozwoju od dziecka do dorosłości. Gdańsk: Harmonia Universalis.